Literacki Nobel 2012: wygrał chiński pisarz MoYan

Mo Yan (właściwie Guan Moye) urodził się w 1955 roku. Dorastał w Gaomi w prowincji Shandong w północno-wschodnich Chinach. Jego rodzice byli rolnikami. Jako dwunastolatek, w czasie wielkiej proletariackiej rewolucji kulturalnej porzucił szkołę i zaczął pracować - najpierw w rolnictwie, później w fabryce. W 1976 roku dołączył do Armii Ludowo-Wyzwoleńczej i rozpoczął studia literackie oraz zawodowe pisanie. Jego pierwsze opowiadanie opublikowano w czasopiśmie literackim w 1981 roku. Sławę zyskał kilka lat później dzięki tekstowi „Touming de hong luobo" ( napisanemu w 1986 roku i opublikowanemu w języku francuskim pt. „Le Radis de Crista", tj. „Rzodkiew z kryształu").

Jak podaje nobelprize.org, w swoich tekstach Mo Yan czerpie z młodzieńczych doświadczeń i życia na prowincji. Motywy te zostają uwidocznione w powieści „Hong gaoliang jiazu" (1987, w języku angielskim tytuł brzmi: „Red Sorghum, tj. „Klan czerwonego sorga"). Książka składa się z pięciu opowiadań, które rozgrywają się w Gaomi w kilku burzliwych dekadach XX wieku i zawierają obrazy okupacji japońskiej oraz trudnych warunków życia biednych robotników rolnych. „Klan czerwonego sorga" został sfilmowany w 1987 roku przez Zhang Yimou. Inna Inne powieści laureata, Tiantang suantai zhi ge (1988, w języku angielskim „The Garlic Ballads") i satyryczna ksiązka „Jiuguo" (1992, w języku angielskim „The Republic of Wine", w jęz. polskim „Kraina wódki") zostały uznane za wywrotowe z powodu ostrej krytyki współczesnego chińskiego społeczeństwa.

„Fengru feitun" (1996, przytłum na polski jako: „Obfite piersi, pełne biodra") stanowi rozległy historyczny szkic ukazujący dwudziestowieczne Chiny reprezentowane poprzez dzieje jednej rodziny. Powieść „Shengsi pilao" (2006, w języku angielskim „Life and Death are Wearing Me Out) jest przepełniona czarnym humorem opisującym życie codzienne i gwałtowne przeobrażenie chińskiej młodzieży, zaś „Tanxiangxing" (2004, „Sandalwood Death") jest historią ludzkiego okrucieństwa podczas rozpadu imperium.

Jak czytamy na stronie Akademii Szwdzkiej, Mo Yan łączy w swych dziełach fantazję i rzeczywistość oraz splata perspektywę historyczna i społeczną, co przypomina złożoność tekstów Williama Faulknera i Gabriela Garcii Marqueza. Oprócz powieści pisarz opublikował wiele opowiadań i esejów na różne tematy i pomimo krytycznej oceny sytuacji społecznej jest postrzegany w swojej ojczyźnie jako jeden z czołowych współczesnych autorów.

Pierwsza Nagroda Nobla w dziedzinie literatury została przyznana w 1901 roku francuskiemu poecie i filozofowi Sully'emu Prudhomme'owi. W ubiegłym roku Literackiego Nobla otrzymał szwedzki poeta Tomas Tranströmer.